مدیریت بر سیستم ایرانی

یکی از دوستان که منصبی در یکی از دانشگاه ایرانی خارج از کشور داشت، می گفت: در دانشگاه ایرانی، شیوه مدیریت ایرانی اعمال می شد و از آن جایی که هر چند سالی مدیران ارشد تغییر می کردند، مسئولان بومی دانشگاه گلایه و شکوه می کردند که این دیگر چه نظام و سیستم اداری است؟ در همه جای دنیا ، سیستم و نظام بر پایه استانداردهایی شکل می گیرد که اگر آن معیارها بومی باشند ولی مورد پذیرش و عمل هستند. به این معنا که حتی اگر نظام بین المللی به هر علتی مورد پذیرش نباشد، نظامی بر پایه معیارهای بومی شکل می گیرد که همگان خود را موظف می بییند که در چارچوب آن سیستم عمل کنند. در حقیقت این نظام و سیستم جهانی یا بومی شده است که بر اشخاص مدیریت می کند؛ ولی شیوه مدیریتی ایرانی کاملا بر خلاف این شیوه متداول جهانی است و به جای این که سیستم پذیرفته با معیارهای آن بر اشخاص مدیریت کند ، این اشخاص هستند که بر سیستم مدیریت می کنند و با هر تغییر کوچکی در سطوح عالی، همه نظام و سیستم به دلخواه شخص تغییر می کند و نظام پیشین از هم می پاشد.

این سخن دوستم که بیش از 15 سالی است که در کشورهای مختلف به عنوان مدیر حضور داشته و با مردم کشورهای مختلف زندگی کرده بود ، از جهاتی برایم جالب بود.

تا پیش از این برایم شگفت انگیز بود که چرا چند ماهی است که دولتمردان آمریکایی مانده اند که اگر مثلا نامه ای بنویسند، خطاب به چه کسی باشد؟ این سر در گمی و سرگیجی که آنان بدان دچار شده اند، از همین نظام متکامل ایرانی نشات می گیرد که مدیریت بر سیستم است.

این شیوه مدیریت ایرانی ( یعنی مدیریت بر سیستم نه مدیریت سیستم بر اشخاص) هر چند برای ما از جهاتی بسیار مفید است و دشمنان را سر در گم می کند؛  ولی مشکلاتی را برای ما پدید می آورد. از جمله مشکلات این است که مدیریت کشور را نیز مختل و با چالش های جدی مواجه می کند؛ زیرا با هر تغییر مدیریتی، نظام از بالا تا پایین به هم می ریزد و نوعی بی اعتمادی به سیستم و نظام را در جامعه ایرانی پدید می آورد و اوضاع کشور مثلا شش ماه تا یکسالی پیش از انتخابات و یک سالی پس از آن به هم می ریزد و همگان منتظر می مانند تا معلوم شود چه کسی و با چه نظام و سیستم شخصی و قبیله ای و جناحی و خانوادگی و مانند آن روی کار می آید؟ تا مردم دوباره وضعیت و موقعیت خود را بازتعریف کند. این بدان معناست که عملا دوره ریاست جمهوری مثلا در ایران به جای چهارساله یک دوره دوساله با هزار اما و اگر باشد.